«Урад атрымлівае прыбытак ад галіны, што згубна ўплывае на здароўе нацыі, і марнуе іх на загадзя стратныя праекты»

Квоты на вытворчасць алкагольнай прадукцыі — паказчык, за якім пільна сочыць дзяржава. Гэта не дзіўна, бо колькасць выпітага грамадзянамі краіны наўпрост уплывае на здароўе нацыі.

А яшчэ грошы, якія паступаюць ад акцызаў на алкаголь, прыносяць адчувальныя даходы ў бюджэт. Дзяржаве даводзіцца ўвесь час балансаваць на мяжы, па адзін бок якой — хуткія і лёгкія грошы, а па другі — страчанае здароўе грамадзян, піша тэлеграм-канал «Нашы грошы».

Трохі інфармацыі для дапытлівых. У 2021 алкагольнымі флагманамі ў нашай краіне застаюцца гарэлка (квоты на вытворчасць 109 507 000 літраў), вытворчасць этылавага спірту (84 840 000 літраў) і фруктова-ягадных вінаў, якія просты люд называе «чарніла» (49 215 000 літраў). Наменклатура пастаянна расце, ужо цяпер квоты на вытворчасць каньяку складаюць ні многа ні мала 6 690 000 літраў, віскі — 2 340 000 літраў, кальвадос — 160 000 літраў, тэкіла — 145 000 літраў. Ёсць нават такія экзатычныя пазіцыі як «садавіна ў віне фруктовым» (20 000 літраў).

І яшчэ адзін цікавы факт. Акрамя Белдзяржхарчпрама і Белкаапсаюза, вытворчасцю алкаголю ў нашай краіне займаецца нават Нацыянальная акадэмія навук. Сёлета айчынныя навукоўцы плануюць выпусціць 500 000 літраў фруктова-ягаднага віна і 1 600 000 літраў віна пладовага мацаванага.

Да 2014 года Беларусь упэўнена знаходзілася ў топе антырэйтынгу самых пітушчых краін свету. З гэтага часу сітуацыя змянілася: да 2018 года яна апусцілася на 27 месца, але з таго часу СААЗ глабальных даследаванняў на гэтую тэму яшчэ не праводзіла. Сітуацыю можна назваць поспехам, але давайце даведаемся, якая яна цяпер, вывучыўшы адваротны бок медаля — даходы ад акцызаў на алкаголь.

У 2018 годзе ў бюджэт краіны ад акцызаў паступіла ўсяго 2 млрд 600 млн рублёў. З іх 1 млрд 4 млн склалі акцызы на спіртазмяшчальную і алкагольную прадукцыю, 863 млн — акцызы на тытунёвую прадукцыю і 733 млн склалі іншыя акцызы (у першую чаргу — на паліва). У наступным, 2019 годзе, сродкі ад алкагольных акцызаў павялічыліся да 1 млрд 21 млн, роўна да гэтай жа сумы (1 млрд 21 млн) падраслі паступленні ад акцызаў на тытунь, а іншыя акцызы павялічыліся да 758 млн. Статыстыка даходаў ад акцызаў на алкаголь і цыгарэты ў 2020 годзе цалкам паўтарае папярэдні год, а вось іншыя акцызы выраслі ўжо да 1 млрд 103 млн.

Калі палічыць, увогуле за 2020 год акцызы прыцягнулі ў бюджэт Беларусі 3 млрд 144 млн рублёў, дзве траціны гэтых грошай прынеслі заганы і залежнасці грамадзян краіны. Са студзеня па ліпень 2021 года акцызы прынеслі амаль 1 млрд 996 млн рублёў, прычым за студзень-ліпень сабрана 61% удакладненага плана, а да канца года плануецца сабраць амаль 3,3 млрд рублёў. Гэтыя паказчыкі, мяркуючы па дынаміцы, будуць перавыкананыя. Улічваючы, што ў гэтым годзе план па даходах у рэспубліканскі бюджэт складае 23 млрд рублёў, даходы ад акцызаў ўяўляюць сабой значную частку паступленняў.

Куды ідуць усе гэтыя немалыя грошы? Важна разумець, што ўсе прыбыткі ад акцызаў, па-за залежнасці ад таго, дзе яны сабраны, залічваюцца ў рэспубліканскі бюджэт, абыходзячы мясцовыя. Прадставіўшы рэспубліканскі бюджэт, як адзіны «кацёл», давайце паспрабуем знайсці артыкул выдаткаў, супастаўны па дынаміцы сродкаў і маштабе з даходамі ад акцызаў. Напрыклад — сума, якую дзяржава вылучае з рэспубліканскага бюджэту на падтрымку нацыянальнай эканомікі ў 2020 годзе, склала 3 млрд 494 млн рублёў. Гэта толькі крыху больш таго, што дзяржава зарабіла на акцызах. Пры гэтым вялікая доля ад гэтых грошай ідзе на падтрымку часцяком стратных прадпрыемстваў сельскай гаспадаркі.

З пэўнай доляй умоўнасці мы з вамі сёння ўбачылі механізм колазвароту грошай у беларускай эканоміцы: урад атрымлівае прыбытак ад галіны, якая згубна ўплывае на здароўе насельніцтва, і пасля траціць іх на загадзя стратныя праекты.