Паротнікаў: Пратэсты могуць і будуць мяняць фармат, але збіць іх наўрад ці атрымаецца

Улада з зайздросным пастаянствам робіць усё, каб пратэсты не сціхалі. Эканамічны фактар у хуткай будучыні дасць новыя падставы для акцый, а на дыялог кіраўнік краіны проста не пойдзе. Такое меркаванне ў інтэрв'ю thinktanks.by выказаў каардынатар аналітычнага праекта Belarus Security Blog Андрэй Паротнікаў.

«Тайная інаўгурацыя не прынесла ніякіх дывідэндаў Аляксандру Лукашэнку, хутчэй, наадварот. Тое, як гэта было зроблена, выклікала здзіўленне і насмешкі, але ніяк не дадало легітымнасці кіраўніку, — адзначыў Андрэй Паротнікаў. — Зрабіць працэдуру таямніцай нават для запрошаных асоб — гэта трэба прымудрыцца. Чыноўнікам сказалі, што іх выклікаюць у Палац незалежнасці на нараду па Усебеларускім народным сходзе, прыдворным спевакам сказалі пра нейкае мерапрыемства-сюрпрыз. Па сутнасці, мы ўбачылі спецаперацыю, якая вельмі яскрава прадэманстравала недавер Аляксандра Лукашэнкі нават быццам бы да сваіх людзей, да тых, на якіх ён, здавалася б, абапіраецца. Гэта, на мой погляд, шмат што кажа пра яго ўнутраны псіхалагічны стан на дадзены момант. Нягледзячы на ​​пастаянную дэманстрацыю ўпэўненасці, ён, як мне здаецца, адчувае сябе ў абложаным бункеры, нікому не верыць, баіцца здрады і гэтак далей. І нягледзячы на ​​ўвесь яго каласальны вопыт публічнай камунікацыі, свой цяперашні стан схаваць яму складана».
На думку Андрэя Паротнікава, людзі ўспрынялі сакрэтную працэдуру, пра якую даведаліся ўжо пасля правядзення, «як дэманстрацыю слабасці», «для Лукашэнкі было б больш карысці, калі б гэта было б зроблена публічна і ўпэўнена, няхай нават у стане надзвычайнага становішча, ва ўсякім выпадку, гэта было б дэманстрацыяй гатоўнасці да цвёрдага супрацьстаяння, дэманстрацыяй цвёрдай пазіцыі». «Замест гэтага народ адчуў страх, недавер і няўпэўненасць, якія пануюць наверсе. Гэта заўважана грамадствам і не абяцае ўладзе ніякіх выгад», — дадаў аналітык.

Падстаў для пратэстаў будзе звышдастаткова

«Што тычыцца пратэставай успышкі ў дзень так званай інаўгурацыі і практычна адсутнасць акцый на наступны дзень, то гэта зусім не кажа аб згасанні супрацьстаяння грамадства і ўлады, — адзначыў Андрэй Паротнікаў. — Пратэст можа працякаць у розных формах. Зноў жа, немагчыма бясконца доўга падтрымліваць масавую мабілізацыю людзей, іх рэгулярны выхад на вуліцы. Але пратэст на самай справе нікуды не выпарыцца, тыя самыя людзі, якія выходзілі на вуліцы ў Мінску, Гродне, Брэсце і іншых гарадах — а гэта каля 10% насельніцтва гэтых цэнтраў — нікуды не з'ехалі і не з'едуць, яны застануцца тут, а падстаў любіць уладу ў іх відавочна не з'явіцца. Больш за тое, у вагальнай часткі насельніцтва ці ў тых, скажам так, хто аддае перавагу не любіць уладу на канапе, у бліжэйшы час будзе значна больш падстаў для таго, каб актывізаваць сваю незадаволенасць і выказваць яе нейкім іншым спосабам, больш актыўна і больш публічна. Я маю на ўвазе эканамічную сітуацыю ў краіне. Калі паглядзець сярэдні заробак у гэтым жніўні, то ён аказаўся ніжэйшым на 20%, чым у 2013 годзе. Людзі сталі бяднейшымі і збяднеюць ў бліжэйшы час яшчэ больш».
На думку Андрэя Паротнікава, «верагодна, сілы, якія апануюць рэжыму, цяпер знаходзяцца ў пошуку новых формаў пратэсту і ціску на ўладу», «так і грамадства само знаходзіцца ў пошуку такіх формаў, напрыклад, лакальная актыўнасць (раённыя і дваровыя чаты, камітэты) — гэта новая рэальнасць, гэта новая інфраструктура грамадскага і палітычнага актывізму, якая ўзнікла, стала ўстойлівай і якой засталося надаць дынаміку развіцця і афармлення, ва ўсякім разе, лакальную актыўнасць ўжо не праігнаруеш».
«Думаю, варта таксама чакаць актывізацыі работы ў рамках незалежных прафсаюзаў, бо пагаршэнне эканамічнай сітуацыі першымі адчуюць на сабе работнікі наёмнай працы», — лічыць Андрэй Паротнікаў.
«Падставы для выхаду на вуліцы ў людзей яшчэ будуць, а вось страху, як мы бачым, стала значна менш. Актыўнасць, салідарнасць грамадства, якой мала хто чакаў, паказвае сур'ёзны запыт на перамены. І збіць гэта ўжо, думаю, не атрымаецца. Улада магла б паспрабаваць забалбатаць гэты запыт або супакоіць другараднымі саступкамі, але тут усё ўпіраецца ў аднаго чалавека, для якога саступкі, перамовы — непрымальны варыянт. Памылка за памылкай — падобна, гэта становіцца стылем улады», — сказаў Андрэй Паротнікаў.