Ярмошына распавяла, як будуць правярацца подпісы прэтэндэнтаў на прэзідэнцтва
Кіраўнікам ініцыятыўных груп і іх членам трэба зрабіць апошні рывок, каб не толькі дабраць патрэбную колькасць запаветных аўтографаў, але і паспець у абумоўлены час здаць іх для праверкі на месцах.
Пра тое, якім чынам будуць шукаць у камісіях бракаваныя подпісы, а таксама аб тэхналогіі падліку БелТА пагутарыла са старшынёй Цэнтрвыбаркама Беларусі Лідзіяй Ярмошынай.
Па словах старшыні ЦВК, праверка падпісных лістоў на сапраўднасць — адпрацаваны працэс.
«Усе подпісы паступаюць у раённыя камісіі, пры гэтым іх прыёмка адзначаецца ў часопісе, дзе распісваецца член камісіі. Здаваць подпісы павінен каардынатар па раёне, — патлумачыла Лідзія Ярмошына. — Мы прасілі, і гэта ў законе прапісана, каб у кожнай ініцыятыўнай групы былі каардынатары па раёнах. На жаль, яны ёсць не ўсюды — значыць, будзе шмат працы ў кіраўнікоў ініцыятыўных груп і ў саміх патэнцыйных кандыдатаў».
Пасля акта здачы-прыёмкі лісты аглядаюцца, выключаюцца тыя подпісы, якія не падлягаюць праверцы і ўліку — ў прыватнасці, гэта подпісы грамадзян, якія пражываюць у іншым раёне, у іншай адміністрацыйнай тэрытарыяльнай адзінцы (у сілу таго што гэтыя подпісы адносяцца да іншай камісіі).
«Такі промах магчымы ў буйных гарадах, дзе, напрыклад, зборшчыкі подпісаў не вельмі ўважліва падышлі да працэсу і ў адзін падпісны ліст ўключылі подпісы грамадзян з розных раёнаў. Улічваюцца толькі подпісы грамадзян раёна, куды здаюцца падпісныя лісты. Астатнія, лічыце, зніклі», — адзначыла старшыня ЦВК.
Яшчэ адна катэгорыя «браку» — подпісы, выключаныя самім зборшчыкам (ён упаўнаважаны гэта зрабіць, калі выяўляе дэфект). Пры гэтым несапраўднымі подпісамі лічацца фіктыўныя (выкананыя ад імя неіснуючых асоб i выдаюцца за сапраўдныя), выкананыя ад імя розных людзей адным чалавекам ці ад імя аднаго чалавека іншым, а таксама подпісы людзей, якія не валодаюць выбарчым правам, альбо сабраныя да 23 ліпені 2015 года.
Хібныя подпісы ў выпадку, калі ў звестках аб выбаршчыку адсутнічаюць адно або некалькі патрэбных па законе дадзеных, калі звесткі аб выбаршчыку ўнесены нерукапiсным спосабам цi алоўкам і калі дата подпісы выканана неўласнаручна. Як вядома, сябрам ініцыятыўных груп нельга прапаноўваць ўзнагароджанне за ўнясенне подпісу, і не павінен мець месца які-небудзь прымус у гэтым працэсе.
Усе без выключэння подпісы ў лісце прызнаюцца несапраўднымі, калі яны сабраныя не сябрам ініцыятыўнай групы, падпiсны лiст не завераны членам ініцыятыўнай групы або завераны тым членам ініцыятыўнай групы, які подпісы не збіраў.
У выпадку выяўлення некалькіх подпісаў аднаго і таго ж выбаршчыка ў падтрымку вылучэння аднаго і таго ж кандыдата сапраўдным лічыцца толькі адзін аўтограф, а астатнія анулююцца.
Пасля выключэння подпісаў, якія не падлягаюць праверцы, па кожнай групе адбіраецца аднолькавы працэнт пакінутых подпісаў.
«Вядома, іх колькасць будзе абсалютна рознай», — заўважыла старшыня Цэнтрвыбаркама. Яна патлумачыла: калі група здала ў раённую выбарчую камісію 6 тысячаў подпісаў, у яе павінна быць адабрана для праверкі не менш за 20% (1,2 тысячы). Калі ў той жа час іншая група здала 60 подпісаў, у яе будзе адабрана для праверкі 12. І так па кожным раёне. Чым больш колькасць, тым больш маштабная праца маецца быць. Калi сумарная колькасць недакладных подпісаў выбаршчыкаў складзе больш за 15% ад агульнай колькасці правераных, то раённая, гарадская, раённая ў горадзе камісія спыняе далейшую праверку і ўсе подпісы выбаршчыкаў не ўлічваюцца па дадзеным раёне, гораду, раёну ў горадзе. «Але адразу магу сказаць, што ў нас падобнага прэцэдэнту на прэзідэнцкіх выбарах не было ніколі. Выключаецца толькі нейкая колькасць подпісаў», — адзначыла Ярмошына.
Праўда, па яе словах, ініцыятыўныя групы, якія прадставілі для праверкі роўна 100 тыс. подпісаў ці крыху больш за гэта, значна рызыкуюць.
«У выніку, верагодна, тысяча-другая адпадзе і можа апынуцца менш за 100 тысяч. Не хацелася б, таму што сабраць і прадставіць такую колькасць подпісаў — вельмі складаная праца», — упэўненая старшыня Цэнтрвыбаркама.
Калі подпісы будуць падлічаныя, раённая камісія складзе пратакол аб іх колькасці па кожным патэнцыйным кандыдаце прадставіць у вобласць.
«Пры жаданні абласная камісія таксама можа нешта праверыць (калі будуць нейкія скаргі або падазрэнні), а затым ужо складае пратакол па вобласці», — нагадала тэхналогію Ярмошына.
Ўсе лічбы будуць падсумаваныя Цэнтральнай выбарчай камісіяй.
«Таму, калі нехта пачынае сумнявацца ў выніках збору, а потым — у выніках выбараў, адразу магу сказаць, што якая-небудзь маніпуляцыя тут выключана. Ні адзін з раёнаў не ведае, колькі прадстаўлена подпісаў у суседні раён і якая ў канчатковым рахунку атрымаецца лічба на тэрыторыі вобласці», — заўважыла суразмоўца.
Далей, па яе словах, ЦВК ўсяго толькі плюсуе лічбы па рэгіёнах і падводзіць вынік.
«Тут усё робіцца абсалютна надзейна. Гэта ўжо тэхнічная праца, у якой чалавечы фактар выключаны, таму што падлік вядзе кампутар», — падкрэсліла яна.
«Спадзяюся, што да 10 верасня мы правядзем пасяджэнне камісіі і зарэгіструем (кандыдатамі ў прэзідэнты) людзей, якія выканалі ўсе агавораныя ўмовы», — сказала Ярмошына.
Яна патлумачыла: гэтыя людзі павінны адпавядаць патрабаванням, яны павінны сабраць не менш за 100 тыс. сапраўдных подпісаў. «У прынцыпе, ужо цяпер можна сказаць, што ўсе біяграфічныя дадзеныя адпавядаюць рэчаіснасці, інакш мы не дапусцілі б ініцыятыўныя групы патэнцыйных кандыдатаў да збору подпісаў. Адзінае, патэнцыйныя кандыдаты павінны прадставіць пэўныя дэкларацыі аб даходах і маёмасці, і памылкі ў іх не павінны быць занадта значнымі — каб яны не забыліся пазначыць дамы, зямельныя ўчасткі, якія знаходзяцца ў іх уласнасці або ва ўласнасці жонкі (мужа)», — дадала старшыня ЦВК.