Дасье ў карыкатурах: Ад сімвала дзяржавы да аб’екта эротыкі

30 год таму, а дакладней 31 красавіка 1991-га, сышоў з канвеера апошні «Trabant» — культавая машына аўтапраму Усходняй Германіі. Але гісторыя маркі працягваецца дасюль.

Усё пачалося 8 лістапада 1957 года, калі на заводзе ў Цвікау пачаўся выпуск аўтамабіляў новай маркі, названай «Трабант» — у гонар запушчанага ў тым жа годзе Савецкім Саюзам першага спадарожніка (па-нямецку «Trabant» — «спадарожнік»). Мадэль была задумана ў якасці «народнага» аўтамабіля, закліканага рашыць задачу масавай аўтамабілізацыі. У выніку раздробны кошт машыны быў усталяваны на ўзроўні крыху вышэй, чым на матацыкл з каляскай. Такім чынам ГДР хацела давесці сацыяльную прыроду сваёй дзяржавы на зайздрасць капіталістычным суседзям.
Ва ўмовах планавай эканомікі намер меў чакаемы эфект. На працягу ўсяго выпуску Trabant аб'ёмы яго вытворчасці не даганялі ўзровень попыту, у выніку чаго пакупнікам даводзілася чакаць сваёй чаргі гадамі, у асобных выпадках — 13 гадоў і больш. Пры гэтым усе ведалі, што Trabi — далёка не суперклас. Нават у прэсе ГДР мастакі адкрыта смяяліся з якасці машыны, напрыклад, з яе нізкай хуткасці.

Тады ж з Trabi адбыўся кур'ёз. Нягледзячы на ​​тое, што інжынерная думка не спынялася, класічны Trabant узору 1964 года ў прынцыпе не асабліва мадэрнізаваўся. У выніку машына прымільгалася і стала сімвалам ГДР. Так графіці ў Заходнім Берліне яшчэ ў 80-я малявалі лідараў ГДР і СССР, якія едуць у адным аўто Trabant.

Зрэшты, у лістападзе 1989-га, калі берлінскі мур паваліўся, машына стала нават сімвалам аб'яднання. Заходнія немцы сустракалі ўсходніх немцаў, якія ехалі праз мяжу, стукаючы торбамі па пластмасавых дахах Trabi. Так аўтамабіль стаў надзеяй на новую «светлую будучыню». Праўда, у многіх уладальнікаў заходніх аўто архаічная машына з ГДР выклікала шок. На адной з карыкатур 90-х уладальнік крутой тачкі з Захаду пытаецца ў кіроўцы Trabi: «Малеча, ты выпадкова не згубіўся?».

Так ці інакш, у рынкавыя рэаліі, нягледзячы нават на фрагментарную падтрымку канцэрна VW, славутая марка не ўпісалася. У 1991 з канвеера сышоў апошні аўтамабіль. Збольшага гэта кампенсуецца тым, што машына стала аб'ектам фанацкага захаплення. Асабліва сярод людзей левых поглядаў, якія выступаюць супраць неабмежнага спажывецтва. Шматлікім немцам такое захапленне не зразумела, паколькі, перш за ўсё, Trabi — вельмі маленькая машына. Адзін з мастакоў наступным чынам высмейвае тых, хто любіць катацца на Trabi.

Смех смехам, але цяжка ўспомніць марку машыны, якая была настолькі культавая як Trabant. Аўтамабіль прысутнічае ў многіх карцінах пра ГДР і нават згадваецца ў назвах фільмаў. Напрыклад, стужка «Go, Trabi, go».

І, напэўна, толькі ў гонар Trabant выдаюцца штогадовыя эратычныя календары. Вось пара ілюстрацый (напэўна, самых цнатлівых).

Між тым, працягваюцца спробы адрадзіць вытворчасць мадэлі. У 2009 годзе быў прадстаўлены новы «Trabant». Сучасная версія культавай гэдээраўскай малалітражкі абсталявана электрарухавіком і развівае хуткасць да 130 км/г. Нягледзячы на ​​пачатковы ажыятаж вакол рэінкарнацыі настальгічнага антыкварыяту, электрамабіль у серыйную вытворчасць не трапіў. А калі б такое адбылося, то, на думку карыкатурыстаў, яго мог чакаць фурор. На адной з карыкатураў дылер прапаноўвае кліентам з экс-ГДР купіць новы Trabi з-за адной важнай перавагі. Яго набыццё не прыйдзецца як у часы сацыялізму чакаць 12 гадоў.